Situatieschets
De technologische ontwikkelingen gaan snel. Hieronder staan enkele van deze technieken beschreven. Maar doordat het zo snel gaat, is deze lijst niet uitputtend en volledig.
Ledverlichting
Leds zijn kleine puntbronnen die veel en efficiënt licht geven.
Ledverlichting is goed te dimmen en geeft direct het volle vermogen. In tegenstelling tot andere lampen, kan een ledlamp minder tegen warmte. In de openbare verlichting is ledverlichting sinds een aantal jaren een geschikte lichtbron. Sterker nog, conventionele verlichting is steeds minder verkrijgbaar. Voor verlichting in huizen is de led al veel langer geschikt als lichtbron.
Doordat led heel gericht licht is, lijkt het soms op straat minder licht te geven of zie je soms geen licht als je de straat in kijkt terwijl het er wel is. Vaak is er echter meer licht op straat dan bij de oude verlichting. Dat komt omdat de andere, oudere lichtbronnen meer licht rondom geven (strooilicht noemen we dat ook wel). Vaak worden voortuinen en gevels van huizen dan ook mee verlicht. Veel mensen vinden dat hinderlijk (lichthinder). Door de ledverlichting is het licht meer gericht, waardoor gevels van huizen nu niet meer verlicht worden. Dat is ook niet de functie van de openbare verlichting.
Leds zijn in diverse kleuren verkrijgbaar. Hoe blauwer het licht, hoe energiezuiniger en efficiënter het licht is. Maar hoe blauwer, hoe killer en kouder het licht is. Door het toepassen van ledverlichting neemt het energieverbruik af, maar ook de onderhoudskosten. Een ledlamp kan vele jaren mee (circa 20-25 jaar), terwijl de andere lampen maar tussen de drie en twaalf jaar mee gaan.
Dimmen
Dimmen van de verlichting betekent dat de lichtsterkte na een bepaald tijdstip afneemt en het licht minder fel brandt. Dit doen we al een aantal jaren.
Voordelen van dimmen zijn:
- energiebesparing;
- voorkomen of verminderen van lichthinder en lichtvervuiling;
- lampen gaan langer mee;
- besparing op de onderhoudskosten.
Op onderstaande foto’s is het effect van dimmen te zien.
Het valt meestal zelfs niet eens op dat de verlichting gedimd is.
We krijgen van onze inwoners geen opmerkingen over gedimde verlichting.
Telemanagementsysteem
Een telemanagementsysteem is een systeem waarmee we de openbare verlichting kunnen sturen/beheren. Door het toevoegen van intelligentie aan een armatuur kan het licht op afstand worden bestuurd (licht feller zetten of minder fel op elk gewenst moment). Maar ook is te zien of een lamp brandt of in storing is. We passen dit systeem al op enkele locaties toe waar het een toegevoegde waarde heeft. Zoals rondom de gemeentewerf in Ulft en op het parkeerterrein van de DRU.
Detectie
Aan een telemanagementsysteem kan een detectiesysteem ‘gehangen’ worden. Dit is een oog dat registreert of er verkeersdeelnemers zijn. Het licht schakelt dan aan of wordt feller als er iemand aankomt. Het licht gaat een aantal masten vooruit aan (of feller branden) en na een bepaalde periode weer langzaam uit (of minder fel branden). Hiermee kan veel energie bespaard worden, omdat het licht alleen brandt (of feller is) als het nodig is.
De kosten van een dergelijk systeem zijn (nog) erg hoog. Toch passen we het al toe. Zo hebben we op de Biezenakker in Ulft langs het fietspad een sensor aan de straatverlichting zitten. Het licht brandt minder fel als er niemand fietst. Zodra er iemand aankomt gaat het licht weer feller branden. Na een aantal minuten gaat het licht weer minder fel branden.
Markering
In plaats van openbare verlichting zijn er ook andere manieren om het verloop van de weg aan te geven. Zoals kattenogen (glazen bollen waar het licht van een koplamp in reflecteert), lampjes in de as van de weg, schrikhekken (rood/wit gestreepte hekken), of reflecterende bordjes. Daarmee wordt de verkeersveiligheid en/of het comfort van de weggebruiker vergroot.
Openbare verlichting is dan niet meer nodig of wordt alleen ter aanvulling geplaatst waar dat nodig is. Er komen steeds meer (innovatieve) markeringstechnieken op de markt die betere resultaten bieden dan de huidige technieken.
We kennen twee soorten markering: passieve en actieve markering.
Passieve markering
Passieve markering is markering die niet uit zichzelf licht geeft, maar licht dat erop schijnt terugkaatst. Dat kan licht zijn van de eigen koplamp of van een ander voertuig.
De reflectie wordt steeds beter en er zijn ook meerdere varianten verkrijgbaar. Reflectorpaaltjes en schrikhekken zorgen dat een bocht of t-splitsing goed zichtbaar zijn. Op onderstaande foto is het effect van een schrikhek op grote afstand goed zichtbaar.
Vaak is het verloop van de weg beter te zien bij alternatieven dan met licht van een lantaarnpaal. Dat komt doordat ons oog naar het licht toe trekt. Als er dan 1 lantaarnpaal staat dan zien we die, maar we kunnen een eventuele bocht die ervoor ligt niet meer zien. Dat kan je goed op de onderstaande foto zien.
Ook bestaat er verf met toegevoegde glasparels voor een verhoogde reflectie van de witte lijnen of pijlen op de weg.
Actieve markering
Actieve markering is een markering die licht geeft. Er is dus stroom voor nodig. Of via een kabel of via zon-/windenergie. Bijvoorbeeld ledlampjes in de as van de weg.
Door het energiegebruik zijn de kosten van actieve markering hoger dan van passieve markering. Het wordt daarom alleen toegepast als markering op basis van puur reflectie onvoldoende veiligheid biedt. Dit kan het geval zijn bij hogere snelheden (de koplamp reikt dan relatief minder ver) of als er meer omgevingslicht is waardoor de reflectie minder goed te zien is.
Ook kan gekozen worden om niet via een elektriciteitskabel de lampjes te laten branden, maar via bijvoorbeeld zonne-energie. De kwaliteit van de accu in de reflectoren is bepalend voor hoe lang de lampjes achter elkaar kunnen branden.
Een andere techniek is ‘Glow in the Dark’. Hiermee worden zelfs hele lijnen actief gemarkeerd. De lijnen absorberen licht overdag en stralen dat uit in het donker. Het kan gecombineerd worden met het elektriciteitsnetwerk of gevoed worden door een zonnepaneel. De kosten zijn (nog) hoog en het kan nog niet lang genoeg licht geven.
Wegdekreflectie
Wanneer een weg wordt aangelegd of een nieuwe toplaag krijgt, kan gekozen worden voor een zogenaamd reflecterend wegdek. Dit kan een lichter wegdek (met lichte steenslag) zijn of met reflecterende materialen zoals glasparels. Deze techniek is nog volop in ontwikkeling.
Bij een reflecterend wegdek is geen verlichting nodig.
Overige infrastructurele aanpassingen aan het wegverloop
Bij een verkeersonveilige situatie kan gekozen worden voor meer licht op de weg. Maar het is meestal effectiever om de weg zelf aan te passen of alleen verlichting aan te brengen bij versmallingen en drempels. Maar ook daar kan gekozen worden om te werken met reflecterende strepen/borden. Dan is verlichting ook niet nodig.
Wat gaan we doen?
Per situatie bepalen we wat de beste oplossing is die past bij het beschikbare budget en de stand van de techniek. We zijn volger van nieuwe technieken, maar hebben niet de ambitie om koploper te zijn. Dat wil zeggen dat we niet direct alles aanschaffen maar eerst wachten tot het zich bewezen heeft en de kinderziektes eruit zijn.
Nieuw te plaatsen verlichting is duurzaam en wordt standaard voorzien van een dimmer. Het kan ledverlichting zijn maar ook een andere energiezuinigere lichtbron.
Een telemanagementsysteem of een detectiesysteem passen we toe waar dat een toevoegde waarde heeft.
Ons uitgangspunt in nieuwe situaties of bij aanpassingen is ‘Niet verlichten tenzij’.
Bij de aanleg of reconstructie van een weg kijken wij eerst of het wegontwerp (bochten en dergelijke) aangepast kan worden.
Als dat niet kan, dan kijken we naar passieve markering (bijvoorbeeld kattenogen) of reflectie (bijvoorbeeld belijning). Is dat niet geschikt dan kijken we naar actieve markering (bijvoorbeeld ledlampjes in de as van de weg).
Als dat allemaal niet mogelijk of onvoldoende is en er toch verlichting nodig is, dan plaatsten we verlichting die zo duurzaam en energiezuinig mogelijk is. Het licht brandt dan alleen op die tijden dat het nodig is en met de hoeveelheid licht die wenselijk is.