Eikenprocessierups in Oude IJsselstreek

Om de plaag van de rups in de gemeente te beheersen, zet de gemeente Oude IJsselstreek in op natuurlijke beheersing. Om meer natuurlijke vijanden aan te trekken planten we een grote mix van verschillende boom en struiksoorten. Daarnaast is het maaibeleid aangepast. Dat betekent dat we op plekken minder maaien en soms stukken laten staan.

Sinds 2024 maken we geen gebruik meer van het middel Xentari. Het middel is bedoeld om een grote plaagdruk te voorkomen, maar heeft ook gevolgen voor andere rupsensoorten. Sinds 2020 zijn we bezig met een natuurlijkere beheersing, en is het gebruik van Xentari langzaam afgebouwd.

Wegzuigen van nesten

Op plekken waar alsnog nesten worden gevonden, kunnen deze nesten worden weggezogen. Daarbij wordt gewerkt op basis van prioriteit. De locaties waar veel mensen risico lopen (scholen, speelplaatsen, sportvelden, bejaardentehuizen, verzorgingscentra), hebben de hoogste prioriteit.

Behandeling met Catefix

Een andere optie is om de nesten te behandelen met het biologische middel Catefix. Een nest kan vanaf de grond tot een paar meter hoogte met dit middel behandeld worden. Door fixatie met Catefix worden de nesten een harde massa. Hierin raken de rupsen, inclusief de brandharen gevangen. De overlast is daarmee direct weggenomen. Verharding treedt direct op, waardoor er geen nevenschade plaatsvindt onder vogels en andere insecten.

De nesten kunnen blijven hangen en veroorzaken geen overlast meer. Bijkomend voordeel is dat de rupsen dienen als voedselbron voor allerlei natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups. De nesten inclusief de rupsen breken in de maanden daarna biologisch versneld af. Catefix is samengesteld uit natuurlijke grondstoffen, die in dat afbraakproces allemaal weer terugkeren naar de natuur.

Natuurlijke vijanden

Natuurlijke vijanden leveren een belangrijke bijdrage aan de beheersing van de eikenprocessierups. Veel verschillende boomsoorten, planten, bloemrijke bermen en het minder vaak maaien daarvan dragen bij aan het vergroten van de biodiversiteit. Het aantal natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups neemt daardoor geleidelijk aan toe. Natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups zijn o.a. mussen, mezen, spreeuwen en vleermuizen.

Helaas biedt het vergroten van de biodiversiteit (en daarmee het aantal natuurlijke vijanden) niet direct een oplossing. Het is een proces van jaren. Zo goed mogelijk anticiperen op de plaag en op een goede manier omgaan met de overlast is en blijft dus belangrijk.

Vergroenen

In een natuurlijke omgeving die in balans is, heeft de eikenprocessierups minder kans. U kunt meehelpen door uw eigen tuin te vergroenen. Zorg dat uw tuin bloemen en planten bevat en niet alleen bestrating. Voor een kleine tuin of balkon zijn bloempotten met bloeiende bloemen zeer geschikt. Veel insecten, vogels, bijen en vlinders hebben het hele jaar gevarieerde bloeiende beplanting nodig voor voedsel en bescherming. Het gebruik van gif voor bijvoorbeeld onkruid of het bestrijden van de buxusmot wordt afgeraden.

Nestkasten

Daarnaast kunt u nestkasten voor bijvoorbeeld mussen, mezen, spreeuwen of vleermuizen ophangen. Dit zijn natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups. Het stimuleren van de aanwezigheid van vogels is een goede aanvulling op het bestrijden van de eikenprocessierups.

Ziet u een nest met eikenprocessierupsen op een plek waar dit veel overlast veroorzaakt? Meld dit via het digitale meldformulier of telefonisch via (0315) 292 292. Vanwege het grote aantal meldingen en vragen is het helaas niet mogelijk om iedere melder een persoonlijke terugkoppeling te voorzien. In onderstaand overzicht vindt u de meest gestelde vragen.

Wat heeft geen nut?

Plakstrips

Plakstrips zorgen voor méér overlast, wanneer de processie verstoord en gestrest raakt. De rupsen schieten dan hun brandharen af, die verwaaien in de omgeving. Ze zijn ook funest voor de rest van het milieu, omdat veel andere insecten komen vast te zitten en sterven. Ook vogels en vleermuizen kunnen vast komen te zitten.

Plastic folie

Het gebruik van plastic folie weerhoudt de rupsen er niet van om hun weg te vervolgen. Ze lopen moeiteloos over het plastic en maken zelfs achter of boven de linten hun nesten. Ook bestaat de kans dat de folie loslaat en in de directe omgeving verwaait. Dat is verre van duurzaam en leidt tot onnodig gebruik van plastic

Tenslotte klopt de basisgedachte dat de folie en plakstrips eikenprocessierupsen tegen zouden houden niet. De eitjes van de rups worden namelijk vooral op de jonge takken boven in de boom afgezet. Voor het grootste gedeelte van de tijd verblijven de eikenprocessierupsen namelijk boven in de boom. Het is dus zeker geen natuurvriendelijk alternatief in de bestrijding en beheersing van de overlast van de van de eikenprocessierups. Bron: https://naturetoday.nl/#/nieuws/29470 

Probeer elk contact met rupsen en nesten te vermijden. Zorg voor goede bedekking van hoofd, ogen, hals, armen en benen bij het bezoeken van gebieden met eikenbomen en ga niet in de buurt van eikenbomen op de grond zitten.

Vanaf juni bereikt de processierups zijn volwassen stadium. De rups heeft dan zogenaamde brandharen. Bij aanraking kunt u daar klachten van krijgen. De brandharen zijn er tot ver in augustus.

Waar kunt u last van krijgen?

• Van uw huid, ogen en luchtwegen
• Jeuk
• bultjes op de huid
• een rode huid
• rode, dikke ogen
• een loopneus
• kriebel in de keel en hoesten
• moeilijk slikken
• kortademigheid

Wat kunt u doen als u in aanraking bent geweest met brandharen?

• Niet wrijven of krabben
• Strip de huid met plakband
• Spoel uw huid en ogen goed af met lauw water
• Gebruik eventueel een verkoelende of verzachtende crème met bijvoorbeeld Aloë Vera of menthol
• Was uw kleding op 60 graden Celsius (indien mogelijk)

De klachten verdwijnen in de meeste gevallen binnen twee weken.

Blijft u oogklachten houden en helpt spoelen niet? Zwellen uw lippen, tong of oogleden op en/of hebt u last van benauwdheid? Bel dan de huisarts. Ga voor meer gezondheidsinformatie naar de website van de GGD: www.oakie.info.

Huisdieren

De brandharen van de eikenprocessierups kunnen gevaarlijk zijn voor dieren. Voorkom daarom elk contact van huisdieren met de rups en vermijd gebieden waar gewaarschuwd wordt voor de eikenprocessierups. Komt jouw huisdier toch in contact met brandharen van de rups? Was of spoel de huid, bek of ogen van het dier goed met water. Neem bij allergische klachten van het dier contact op met een dierenarts.

Wanneer komt de gemeente de rupsen uit de boom bij mij in de buurt weghalen?

Het is helaas niet mogelijk om melders een persoonlijke terugkoppeling over een specifieke eikenboom of groep eikenbomen te geven. We verwachten, net als afgelopen jaren, veel meldingen. Elke melding wordt afgehandeld op basis van prioriteit. De volgende prioriteitlocaties zijn aangewezen: scholen, speelplaatsen, sportvelden, bejaardentehuizen en verzorgingstehuizen. Daarna zijn woonstraten aan de beurt.

De planning wordt dagelijks bijgesteld aan de hand van het weer, meldingen op prioriteitlocaties en beschikbare capaciteit. Wij kunnen daarom niet zeggen wanneer een specifieke locatie aan de beurt is.

Waarom zagen jullie niet gewoon alle eiken in de gemeente om?

Het kappen van eiken is geen oplossing voor het probleem. De eik is een belangrijke boomsoort, heeft een grote ecologische waarde en vervult vele ecosysteemdiensten. Denk aan luchtkwaliteit, het afvangen van water, koeling en CO2 reductie.

Wat moet ik doen als er eikenprocessierupsen in de eikenboom op mijn eigen terrein zitten?

Heb je op eigen terrein een boom met een nest eikenprocessierupsen? Dan kunt je zelf contact opnemen met een professioneel bestrijdingsbedrijf. Gemeente Oude IJsselstreek kan hierin niets voor je betekenen. Het zelf wegbranden van de nesten is zinloos en wordt ten zeerste afgeraden. Door de bedreiging en de warmte laat de rups zijn brandharen juist los en worden deze in de omgeving van de boom verspreid.

Waarom hangt de gemeente niet in iedere boom een nestkast?

In de afgelopen jaren hebben we nestkastjes uitgedeeld aan inwoners van de gemeente. Daarnaast hebben we op verschillende plekken nestkasten opgehangen in onze eigen bomen. Het ophangen van nestkasten is een mooie toevoeging aan de verschillende methoden om de plaag onder controle te krijgen maar is niet de oplossing voor het probleem.

We ontkomen er de komende jaren niet aan om rekening te houden met de aanwezigheid van de eikenprocessierups. We moeten ons aanpassen en groot inzetten als het om (preventieve) bestrijding gaat.

Kijk voor meer vragen en antwoorden op processierups.nu.