Regionale Energie Strategie (RES) Achterhoek

In het Klimaatakkoord heeft Nederland zich tot doel gesteld 35 terawattuur (TWh) aan hernieuwbare stroom op te wekken in 2030. Om deze landelijke opgave te realiseren, hebben de 30 regio’s elk een Regionale Energiestrategie (RES) opgesteld, die ze regelmatig moeten herijken. In de RES geeft elke RES-regio aan hoeveel ze kunnen bijdragen aan de landelijke doelstelling. Bekijk de video 'Waarom een Regionale Energiestrategie?

De Achterhoek wil naar draagkracht bijdragen aan de landelijke doelstelling van 35 TWH en stelde in de RES 1.0 uit 2021 voor om in de Achterhoek een duurzame opwek van 1,35 TWh te realiseren. De mogelijkheden voor zon op het dak worden hierbij maximaal benut. Hiermee kan ongeveer 0,35 TWh worden opgewekt. Het overige deel, 1.0 TWh, zal opgewekt worden met zonnevelden en windmolens.

In de zomer van 2025 verscheen de voortgangsrapportage van de RES 1.0. In het najaar van 2025 verschijnt de hernieuwde RES 2.0, waarin de volgende stappen worden vastgelegd.

Voortgang RES 1.0

De regio Achterhoek is medio 2025 al over de helft met zijn doelen voor duurzame energie. In het kader van de Regionale Energiestrategie (RES) heeft de regio als doel gesteld om in 2030 jaarlijks 1,35 TeraWattuur (TWh) aan duurzame energie op te wekken. Inmiddels wordt al 0,58 TWh per jaar opgewekt. Inclusief projecten die in de pijplijn zitten, komt dit neer op 0,73 TWh – ruim 54% van het beoogde doel.

Uit de tweejaarlijkse voortgangsrapportage blijkt dat de meeste vooruitgang is geboekt op het gebied van zonneparken op land: dat doel van 0,21 TWh per jaar is al gehaald. Bij zon op daken (streven was 0,35 TWh per jaar) is iets meer dan de helft gerealiseerd. Door onder andere netcongestie – te weinig capaciteit op het elektriciteitsnet – is het onzeker of dit doel nog haalbaar is. Wel wordt er gewerkt aan een vernieuwde aanpak.

Op het gebied van windenergie (met als doel 0,55 TWh per jaar) zijn er nog geen nieuwe windparken gebouwd of vergunningen hiervoor aangevraagd. In Berkelland, Oost Gelre, Bronckhorst en Montferland zijn de afgelopen periode grote stappen gezet wat heeft geleid tot het vaststellen van windbeleid in de gemeenteraad. De gemeente Aalten gaat in de loop van 2025 haar Uitnodigingskader zon en wind herijken en de gemeente Winterswijk gaat vanaf de zomer van 2025 haar moratorium evalueren. De gemeenten Doetinchem en Oude IJsselstreek zijn al geruime tijd klaar met het vaststellen van hun windbeleid. Oude IJsselstreek heeft al voldaan aan het bod dat opgenomen is in de RES 1.0.

RES Achtergrond

Doel van de RES is om in 2030 in Nederland 35 TWh aan duurzame energie met zon en wind op te wekken om de uitstoot van CO₂ flink te verminderen. Door te veel CO₂ warmte de aarde op waardoor de klimaatveranderingen erger worden, zoals wateroverlast en droogte. Dat is niet goed voor de natuur, mens en dier. 

De Achterhoek heeft op 13 juli 2021 het ontwerp van de Regionale Energiestrategie (RES) 1.0 gepubliceerd. Hierin staat dat de regio 1,35 TWh aan duurzame energie met zon en wind wil opwekken in 2030. De Achterhoek levert hiermee een bijdrage aan het Klimaatakkoord én aan de eigen regionale energie-ambities. Afgelopen jaar hebben de acht gemeenten die samen de RES-regio Achterhoek vormen, provincie Gelderland, waterschap Rijn en IJssel en netbeheerder Liander onder het motto ‘samen d’ran’ onderzocht hoe en waar dit beste kan. Om de contouren van de RES 1.0 te ontwikkelen namen inwoners, (maatschappelijke) organisaties en agrariërs deel aan online sessies en een peiling.

 De Achterhoek had, voordat de RES kwam, al eigen regionaal duurzaam beleid dat in 2016 geactualiseerd was in de Regionale Uitvoeringsagenda Achterhoek (RUA). Hier ligt de basis voor de Achterhoekse bijdrage van 1,35 TWh.

Zorgvuldige keuzes in belang van het landschap

Na de verkenning voor de RES 1.0 blijkt dat er in de Achterhoek veel ruimte is om duurzame energie op te wekken met zon en wind. We willen in de Achterhoek selectief en zorgvuldig met de ruimte en het landschap omspringen. Niet alles wat kan moeten we op dit moment ook al doen. De energietransitie is volop in beweging. Op de langere termijn zijn ook innovaties te verwachten in bijvoorbeeld opslag van elektriciteit in batterijen en het benutten van waterstof. Deze suggesties werden genoemd tijdens sessies die gehouden zijn met inwoners, volksvertegenwoordigers en andere belanghebbenden en werden bevestigd door de resultaten van een online peiling (Swipocratie) onder de Achterhoekse bevolking. Hierin is samen met Jong RES Achterhoek opgetrokken om ook jongeren te bereiken, de belangrijkste generatie die profijt zal hebben van de RES. Uit de participatieactiviteiten kwamen ook de zorgen om de aantasting van de leefomgeving naar voren. Dat vinden we zelf als RES-partners ook heel belangrijk.

Zon én wind

Om duurzame energie op te kunnen wekken en te kunnen vervoeren via het bestaande elektriciteitsnetwerk, is een opwekcombinatie van wind- en zonne-energie nodig. Als de zon schijnt waait het vaak niet en andersom. We hebben beide nodig voor balans op het netwerk, maar ook om de energiekosten voor de inwoners van de Achterhoek betaalbaar te houden en rekening te houden met de leefomgeving. Alleen inzetten op zonneparken gaat ten koste van landbouwgrond, waar onze agrariërs maar ook inwoners zich zorgen over maken. Daarom kiezen we ervoor om stevig in te zetten op zon-op-dak-projecten, zoals zonnepanelen op bedrijfsdaken en boven openbare parkeerplaatsen. Daarnaast hebben we zorgvuldig een aantal mogelijke locaties opgenomen waar windturbines geclusterd kunnen worden; dit vergt minder ruimte. Hoe en waar precies, dat wordt nu uitgewerkt in de fase naar de RES 2.0.

Warmte

In de RES 1.0 komt ook Regionale Warmtestructuur (RWS) aan bod, al is warmte op dit moment nog geen onderdeel van de RES-opgave. Als we geen aardgas meer hebben, zijn er andere warmtebronnen nodig. De Achterhoek heeft echter weinig eigen warmtebronnen heeft om warmte te produceren ter vervanging van aardgas. De warmtekaart laat ‘slechts’ zeven potentiële warmteclusters zien in Groenlo, Winterswijk, Aalten, Ulft, Doetinchem, Didam en ’s-Heerenberg. Of en hoe warmte daar en in de rest van de Achterhoek kan worden vastgehouden en verdeeld onder huishoudens moet nog verder worden uitgewerkt. Zeker is dat voor verwarming in de toekomst in de Achterhoek elektriciteit een grote rol gaat spelen. De elektriciteitsvraag zal hierdoor sterk toenemen. Alle gemeenten werken aan warmteprogramma’s, die eind 2026 klaar moeten zijn. 

Lokaal bijdragen, lokaal profiteren

Alle partners die betrokken zijn bij de RES vinden het uitgangspunt ‘lokaal bijdragen, lokaal profiteren’ belangrijk. We willen dat inwoners, maatschappelijke organisaties en dorpen die betrokken zijn bij de plannen of hun nek uitsteken om bij te dragen aan duurzame energieproductie, ook voor minimaal 50 procent moeten profiteren van de opbrengsten. De RES-partners hebben afgesproken om op korte termijn het plan ‘Lokaal (collectief) eigendom’ uit te werken, zodat omwonenden en lokale energiecoöperaties met dezelfde spelregels aan het stuur zitten bij de realisatie van zonne- en windparken.

Vervolgproces: samen d’ran

In de RES 1.0 is de mogelijke verdeling van zon en wind op hoofdlijnen vastgelegd. Daarmee hebben we regionaal de koers voor de komende jaren bepaald. Bij de uitvoering zijn voornamelijk de gemeenten aan zet, in nauwe samenspraak met hun inwoners. Want de concrete projecten moeten voldoen aan de lokale en provinciale omgevingsvisies en regelgeving. Dat is de juridische basis voor het wel of niet kunnen afgeven van vergunningen voor zon- en windparken. De gemeenten moeten de herijkingen van de RES dan ook vastleggen in eigen beleid.

*Een Terawattuur (TWh) = 1 miljard Kilowattuur (kWh). Ter referentie: een koelkast gebruikt ca. 100 kWh per jaar en een smartphone 2 kWh. Een gemiddeld huishouden gebruikt gemiddeld 3500 KWh per jaar.

Bekijk voor alle actuele informatie de RES-website van de regio Achterhoek: www.resachterhoek.nl.