Zonnepark De Havebos nu echt voltooid

Het idee voor dit zonnepark komt van een lokale agrariër die grond pachtte van Stichting De Armenkorf. De Stichting stond welwillend tegenover de opwek van duurzame energie maar vond de toen voorgestelde locatie niet zo geschikt. Na een onderlinge ruil met een andere pachter kwam de huidige locatie vrij. Dit stuk grond is beperkt ontsloten vanwege de ligging tussen de spoorlijn en de weg. Low Carbon presenteerde in 2020 het plan voor Zonnepark Havebos aan de gemeente, die het beoordeelde en toetste aan alle wettelijke normen. Uiteindelijk is de vergunning verleend.

Wim Vink, van Stichting De Armenkorf (opgericht in 1390): “Low Carbon heeft voor 30 jaar het recht van opstal: zij zijn eigenaar van de opgestelde zonnepanelen e.d. maar de grond is en blijft eigendom van de stichting. Na afloop van het recht van opstal wordt alles ontmanteld en is het land weer beschikbaar voor ander gebruik, waaronder landbouw.” 

Voor de inrichting van het park is gekeken naar de ligging in het landschap, de aanwezigheid van flora en fauna en naar de historische waarde van de eeuwenlang bebouwde grond. Low Carbon en Stichting Das en Boom ontwikkelden het plan onder toeziend oog van een ecoloog. Menno Gijrath van Low Carbon, vertelt: “Na jarenlang agrarisch gebruik, wordt de bodem nu verschraald. Hierdoor wordt de biodiversiteit vergroot. De contouren van de aanwezige prehistorische terp blijven zichtbaar in het landschap en bij de aanleg van geulen en het slaan van palen was toezicht zodat er geen blijvende schade wordt aangebracht.”

“Er wordt terrein vrij gehouden rondom de aanwezige dassenburcht om de dassenfamilie voldoende ruimte te bieden. Ze voelen zich er waarschijnlijk thuis, er is inmiddels al een nieuwe gang gezien die onder de zonnepanelen uitkomt.”

“Eigenlijk zijn er twee zonneparken, gescheiden door een wildcorridor. Grotere dieren, zoals reeën, kunnen zo ook vanuit het Havebos het spoor over. Aan de noordkant van het park, waar het bos begint, is een brede strook ingezaaid met een grasmengsel en middels lagere begroeiing een geleidelijke overgang gemaakt tussen bos en zonnepark. Daarnaast heeft al het hekwerk rondom het park 20 cm vrije ruimte aan de onderkant, zodat de kleinere dieren zich vrij kunnen bewegen.” 

Wageningen University & Research (WUR) doet verschillende onderzoeken op Zonnepark Havebos. Menno: “Er worden vleermuizen geteld. Daarnaast is er een onderzoek gestart naar het effect van zonneparken op de bodemkwaliteit en biodiversiteit. Dit gebeurt in samenwerking met onder andere TNO. Het doel is om, na vier jaar onderzoek, richtlijnen te kunnen ontwikkelen voor natuurvriendelijke zonneparken. De bodem en de oriëntatie van de zonnepanelen spelen daarbij een grote rol: onder zonnepanelen die richting het oosten en het westen zijn opgesteld, is het bodemleven heel anders dan onder panelen die richting het zuiden of verticaal zijn opgesteld. Vanaf de Munstermanstraat zijn deze vier proefopstellingen goed zichtbaar.”

Eigenlijk zouden de hekken langs het park nu al mooi begroeid moeten zijn, maar 2024 was uitzonderlijk nat. Dit leidde tot vertragingen in de bouw en de aanplant van de begroeiing. Menno: “We hebben de afgelopen winters veel wateroverlast gehad. De zware installaties van het park moesten aan de zuidzijde van het park worden gebouwd, om de terp te ontzien. Maar de zuidkant ligt ook het laagste, waardoor het een verzamelpunt voor regenwater werd. Hierdoor moest de beplanting worden uitgesteld. Er is een wadi aangelegd langs de Munstermanstraat om water in op te vangen. In uitzonderlijke gevallen kan regenwater ook worden afgevoerd naar het bos. Pas recentelijk, toen de wadi klaar was, is ook de haag aan de zuidzijde aangeplant. Het duurt nog een paar jaar, maar als de begroeiing hoog genoeg is, is het park minder zichtbaar vanaf de weg.

Niet iedereen was blij met de aanleg van Zonnepark Havebos. Iets wat Low Carbon zich ook goed realiseerde. Menno: “Een deel van de opbrengst komt ten goede aan de direct omgeving, ter compensatie van de overlast. Hiervoor is een omgevingsfonds opgericht, waaruit een toelage aan verschillende dorpsbelangenverenigingen is betaald. Voor direct omwonenden was er vorig jaar een kortingsactie voor de aanschaf van zonnepanelen. En nu starten we met een crowdfundingsactie waar inwoners van de gemeente aan kunnen deelnemen.” Op de website www.duurzaaminvesteren.nl/projecten staat meer informatie over het crowdfundingsinitiatief van Low Carbon. 

Het zonnepark Havebos is door de gemeente getoetst aan regels van het gemeentelijke uitnodigingskader 2019-2020. De voorwaarden die toen golden, zijn inmiddels veranderd en aangescherpt. In de landelijke regels staat bijvoorbeeld dat er bij nieuwe projecten nu sprake moet zijn van multifunctioneel ruimtegebruik: naast opwek van energie moet de ruimte ook voor een ander doeleinde worden gebruikt, bijvoorbeeld voor de teelt van gewassen. Ook moeten nieuwe initiatieven aantoonbaar rekening houden met het overvolle elektriciteitsnet.